İslam'da oruç
Ana madde: İslam'da oruç
İslam'ın şartlarından ve beş temelinden biri Ramazan ayında oruç tutmaktır. Oruç hicret'in ikinci senesinde Medine'de farz kılınmıştır.
Bakara Suresi'nde Kur'an'ın Muhammed'e gönderilmesinin Ramazan ayında başladığı ve bu ay içinde "oruç" tutmanın gerekli olduğu müslümanlara bildirilir; “ Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır. Öyle ise sizden ramazan ayını idrak edenler onda oruç tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadığı günler sayısınca) başka günlerde kaza etsin. Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez. Bütün bunlar, sayıyı tamamlamanız ve size doğru yolu göstermesine karşılık, Allah'ı tazim etmeniz, şükretmeniz içindir”. (Bakara suresi 185. ayet)[1]
'Oruç, Kur'an'a göre "Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helâl kılındı. ……. Sabahın beyaz ipliği, siyah ipliğinden ayırt edilinceye kadar yeyin, için, sonra akşama kadar orucu tamamlayın…” (Bakara-187) şeklinde tanımlanır.
Ayetteki siyah ipliğin geceyi veya karanlığı, beyaz ipliğin ise gündüzü veya aydınlığı ifade ettiği yorumları bulunmakta, ayrıca bazı din bilimcilerce orucun başlama zamanının sabah namazının başlama zamanı olan şafak vakti değil, gün doğumu olması gerektiği ifade edilir. (bkn. İmsak) Prof. Abdülaziz bayındır ise imsak vakti olarak sabah namazının giriş vaktini işaret etmekle birlikte Türkiyede bu vaktin doğru tesbit edilmediğini ve sabah namazının da erken kılındığını ifade etmektedir. [2]
Oruç,geleneksel fıkıhçılara ve hadisçilere göre, niyetlenip Güneş'in ufuktan 12 derece altta bulunduğu andan (astronomiye göre alacakaranlık) akşam günbatımına dek, bir şey yeyip içmemektir.
Fıkıhta oruç
Oruç fukaha (fıkıhçılar, islam hukukçuları'ya göre farz, vacip, nafile ve mekruh nevilerine ayrılır. Ramazan orucu, vakti tayin edilmiş farz oruçtur. Kazaya kalan Ramazan orucu ile kefaret olarak tutulan oruçlar vaktini tutan kişinin belirleyeceği oruçlardır.
Adak oruçları vaciptir. Dini bir gereklilik dışında kişinin Allah rızası için tutttuğu oruça nafile oruç denir. Nafile oruçlar sünnet, müstehap ve mendup diye anılırlar.
Dini açıdan çirkin (mekruh) görülen oruçlar; Sadece Cuma veya Cumartesi günü tutulan oruçlar bu kapsamda değerlendirilir. Ramazan bayramının birinci günü ile Kurban Bayramının dört günü oruç tutmak, harama yakın bir mekruhtur.
Orucun 6 çeşidi
Farz olan oruçlar: Ramazan ayı orucu ve Ramazan ayı orucunun kazası farzdır.
Vacip olan oruçlar: Başlanmış nafile orucun bozulması halinde kazasının tutulması vacip olur. Adak orucunu tutmak ve bozulursa kaza etmek vaciptir.
Sünnet olan oruçlar: Muharrem ayının 9. ve 10. günlerinde veya 10. ve 11. günlerinde yani Aşure gününden 1 gün önce veya 1 gün sonra ekleyerek oruç tutmak sünnettir. Ayrıca Pazartesi ve Perşembe günleri oruç tutmak, Zilhicce ayının ilk dokuz günü, Şevval ayında 6 gün oruç tutmak da sünnettir.
Müstehab oruç: Her ayın (Hicri takvime göre) 13, 14 ve 15. günlerinde oruç tutmak hoş karşılanır.
Mekruh oruç: Yalnız aşure günü için bir gün yani 10 Muharremde tutulan bir günlük oruç mekruh oruçtur. Ramazan bayramının 1. günü ve Kurban bayramının ilk 4 gününde oruç tutmak harama yakın mekruh kabul edilmiştir.
Nafile oruçlar: Yukarıda sayılan maddeler dışında tutulan oruçlar nafile oruçlardır.